"Θα έπρεπε να φτιάξουν ένα άγαλμα του Καραγκιόζη. Όλη η Ελλάδα θεατρίστηκε μαζί του. Οι άνθρωποι με αυτόν έμαθαν να γελούν και να ονειρεύονται" έλεγε ο Ευγένιος Σπαθάρης.
Γεννήθηκε στην Κηφισιά στις 2 Ιανουαρίου 1924. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του άρχισε να ασχολείται με τη ζωγραφική και ιδιαίτερα με τους ήρωες του θεάτρου σκιών, από τους πρωτοπόρους του οποίου ήταν ο πατέρας του, ο οποίος απεβίωσε το 1974. Το γεγονός αυτό τον εξοικείωσε με το καλλιτεχνικό αυτό είδος και ξεκίνησε να δίνει ο ίδιος παραστάσεις, αρχικά στη διάρκεια της κατοχής, σε θέατρα της Αθήνας, σε πρεσβείες, στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη κ.α..
Από τότε, έδωσε πληθώρα παραστάσεων, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε χώρες του εξωτερικού, συμμετέχοντας σε διεθνή φεστιβάλ και συνέδρια ειδικά για το θέατρο σκιών. Παρουσίασε πολλά έργα με ήρωα τον Καραγκιόζη, τόσο ως άψυχο υλικό (φιγούρες ηρώων), όσο και σε έμψυχη (ζωντανή) παράσταση με ηθοποιούς, στο Κρατικό Θέατρο Β. Ελλάδος, στο «Ελληνικό Χορόδραμα», στο Θέατρο Χατζώκου (Θεσσαλονίκη), στο Θέατρο Συντεχνίας κ.α. με τις παραστάσεις «Το ταξίδι», «Το καταραμένο φίδι», «Ο δικτάτορας», «Ο Αλέκος με τα κυδώνια» κ.ά.
Το 1950 ο Ευγένιος πραγματοποιεί την πρώτη του συμμετοχή σε κινηματογραφική ταινία, στο Πικρό Ψωμί του Γρηγόρη Γρηγορίου. Έπαιξε έργα του στην κρατική τηλεόραση από το 1966 μέχρι το 1992[2]. Κάποια από τα έργα του αυτά κυκλοφορούσαν μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του '90 σε βιντεοκασέτες, ενώ τις ημέρες του θανάτου του ξεκίνησε συμπτωματικά η κυκλοφορία τους σε DVD.
Το 1970 κυκλοφόρησε 13 εικονογραφημένα τεύχη (των 2 δρχ. έκαστο) με μαυρόασπρες φιγούρες και έγχρωμο εξώφυλλο. Ενώ το 1979 παρουσιάστηκε από τις εκδόσεις Νεφέλη το επιτυχημένο βιβλίο του «Ο Καραγκιόζης των Σπαθάρηδων» με εφτά έργα και εφτά περιλήψεις (τα τέσσερα δικά του και τα τρία του πατέρα του Σωτήρη). Από το 1962 κυκλοφόρησαν 10 έργα του σε δίσκους 45 στροφών από την His Master's Voice, ενώ ακολούθησαν άλλοι 2 δίσκοι 33 στροφών από τη Μinos-EMI αρχές της δεκαετίας του '80, και άλλες έξι παραστάσεις σε 6 αντίστοιχα CD από τη Legend το 2002.
Διακρίσεις
Ο Ευγένιος Σπαθάρης ήταν μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, του Ινστιτούτου Παγκοσμίου Θεάτρου (της ΟΥΝΕΣΚΟ). Έκανε περιοδείες σε πολλές χώρες λαμβάνοντας μέρος σε διάφορα φεστιβάλ και συνέδρια όπως: Παρίσι, Λιέγη, Ρώμη, Κάιρο, Λονδίνο, Κοπεγχάγη. Αλλά και ως ζωγράφος έλαβε μέρος σε πολλές εκθέσεις ατομικές και ομαδικές στην Αθήνα, Ζυρίχη, Παρίσι και Νέα Υόρκη.
Τιμήθηκε με το Βραβείο Ρώμης (1962), με το Α' Μετάλλιο του Πρίγκιπα του Μοντ, το Α' Βραβείο Πολωνίας (1978), το Α' Μετάλλιο Τοσκανίνι (Ιταλία) το 1978 κ.α. Τέλος, το 2007 τιμήθηκε ιδιαίτερα από το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού για τη μεγάλη του προσφορά στο καλλιτεχνικό αυτό είδος, για το οποίο του αναγνωρίστηκε ο τίτλος του μεγάλου δασκάλου.
Το 1962 ο ηχογραφεί όλες τις κλασσικές παραστάσεις του Καραγκιόζη στην Κολούμπια και έτσι κυκλοφορούν οι πρώτοι δίσκοι του. Χαρακτηριστικό είναι πως στην Κολούμπια συνάντησε μερικούς από τους μεγάλους τραγουδιστές της εποχής, ανάμεσά τους και τον Μπιθικώτση, ο οποίος 17χρονών περίπου, τραγούδησε πίσω από τον μπερντέ.
Το 1966 δημιουργείται ο "Πειραματικός Σταθμός Τηλεόρασης" και ξεκινά με τον Καραγκιόζη του Σπαθάρη. «Ακούσατε, ακούσατε...", η χαρακτηριστική φωνή του λαϊκού ήρωα συντροφεύει, μικρούς και μεγάλους, από τη μικρή οθόνη, έως το 1992.
Από τις κυριότερες συνεργασίες ήταν τα τραγούδια "Εμένα φίλε με λένε Καραγκιόζη" (στίχοι Ν. Γκάτσου - μουσική Σ. Ξαρχάκου), το τραγούδι "Για την Ελλάδα ρε γαμώτο" του Στέλιου Φωτιάδη και "Η εκδίκηση του Καραγκιόζη" του συγκροτήματος "Modern Fears".
Ο Διάκος, ο Κολοκοτρώνης, ο Κατσαντώνης έγιναν οι πρωταγωνιστές του στα χρόνια της Κατοχής σε έργα ηρωϊκά, με αποτέλεσμα να συλληφθεί και να οδηγηθεί στην Κομαντατούρ. Είναι χαρακτηριστικό πως για να τον αφήσουν, αναγκάστηκε να δώσει δυο παραστάσεις για τον Φρούραρχο.
Τις φιγούρες τις έφτιαχνε μόνος του, από χαρτόνι κούτας και μπακαλόχαρτο. Πίσω από το πανί είχε μαζί του ένα ή δύο βοηθούς που βαστούσαν τις φιγούρες, τον τραγουδιστή που γνώριζε όλα τα τραγούδια της υπαίθρου, τα παραδοσιακά και το "τουρκάκι" , τον τραγουδιστή δηλαδή που γνώριζε τους αμανέδες και τα τούρκικα.
Το 1991 ιδρύθηκε το Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών Δήμου Αμαρουσίου, το οποίο λειτουργεί συστηματικά από το 1996, με στόχο την προβολή του θεάτρου σκιών και του καραγκιόζη.
Θάνατος
Στις 6 Μαΐου του 2009 και ενώ βρισκόταν στο Ινστιτούτο Γκαίτε Αθηνών για να παραστεί σε εκδήλωση προς τιμήν του, έχασε την ισορροπία του και έπεσε από σκάλες, με αποτέλεσμα να υποστεί πολλά κατάγματα και να δημιουργηθεί σοβαρό αιμάτωμα στον εγκέφαλο, με την κατάστασή του να χαρακτηρίζεται κρίσιμη.Τελικά, στις 9 Μαΐου, ύστερα από τρεις ημέρες νοσηλείας απεβίωσε, σε ηλικία 85 ετών. Η σορός του εξετέθη σε λαϊκό προσκύνημα στο Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών και η κηδεία έγινε στις 13 Μαΐου του 2009, στο Μαρούσι, με δημόσια δαπάνη.
Ο Σπαθάρης και οι απλήρωτες κηδείες
Αδαµοπούλου
Οι εκλογές φαίνεται πως άφησαν απλήρωτα τα έξοδα κηδείας της «φωνής» του ελληνικού θεάτρου σκιών που πέθανε στις 9 Μαΐου πέρυσι
Τάξη στις απλήρωτες κηδείες που είχε αφήσει πίσω της η προηγούµενη κυβέρνηση επιχείρησε να βάλει το υπουργείο Πολιτισµού και Τουρισµού. Και ενώ έβαλε το χέρι στην τσέπη και πλήρωσε τα χρέη που είχαν «ξεχαστεί» για όσες κηδείες είχαν τελεστεί «δαπάνη του υπουργείου Πολιτισµού», µυστήριο καλύπτει το τι έγινε µε την κηδεία του Ευγένιου Σπαθάρη, καθώς έναν χρόνο µετά ο εργολάβος δεν έχει πληρωθεί, ενώ το ΥΠΠΟΤ υποστηρίζει πως δεν έχει καν στα χέρια του τα δικαιολογητικά.
«Με έκπληξη πληροφορήθηκα πρόσφατα από τον εργολάβο κηδειών που είχε αναλάβει την κηδεία του Ευγένιου Σπαθάρη πως ακόµη δεν έχει πληρωθεί», λέει στα «ΝΕΑ» ο δήµαρχος Αµαρουσίου, Γιώργος Πατούλης, καθώς ο Ευγένιος Σπαθάρης εκεί ζούσε, εκεί ετάφη και στην περιοχή βρίσκεται το µουσείο του. «Είχαµε καταθέσει εγκαίρως όλα τα δικαιολογητικά από τις 28 Μαΐου 2009, αλλά την 1η Οκτωβρίου µάς ενηµέρωσαν πως έλειπαν ορισµένα, τα οποία και αποστείλαµε.
Εκτοτε δεν είχαµε καµία ενηµέρωση, ενώ ο εργολάβος όταν ρώτησε στο ΥΠΠΟΤ τού απάντησαν πως ο φάκελος έχει µπει στο αρχείο.
Πιστεύω πως ο υπουργός δεν γνωρίζει την υπόθεση και πως το ζήτηµα είναι υπηρεσιακό. Αν δεν προτίθενται όµως να δώσουν τα χρήµατα, ας το δηλώσουν να καλύψω µε δηµοτική δαπάνη τα έξοδα κηδείας, ώστε να µη σέρνεται το όνοµα του Σπαθάρη», καταλήγει. Θύµα των εκλογών φαίνεται πως έπεσε σύµφωνα µε πηγές του ΥΠΠΟΤ ο άνθρωπος του οποίου η µορφή είχε ταυτιστεί µε το ελληνικό θέατρο σκιών και η τραχιά φωνή του µε εκείνη του Καραγκιόζη, καθώς τα τιµολόγια από την κηδεία του δεν έχουν εντοπιστεί.
«Φαίνεται πως τα επιπλέον δικαιολογητικά έφτασαν πάνω στην αλλαγή ηγεσίας, και καθώς δεν ήταν συγκεντρωµένα σε έναν φάκελο είναι πιθανόν να χάθηκαν», υποστηρίζουν πηγές του ΥΠΠΟΤ. «Δεν υπάρχει καµία πρόθεση να µην πληρωθεί η κηδεία του Ευγένιου Σπαθάρη. Ενδεικτικό άλλωστε των προθέσεων του υπουργείου είναι πως πληρώθηκαν και οι πέντε κηδείες που χρωστούσε η προηγούµενη κυβέρνηση: της Βέρας Ζαβιτσιάνου, του Λεωνίδα Ντεπιάν, του Σταύρου Παράβα, του Σταύρου Ξενίδη και της Σπεράντζας Βρανά».
http://digital.tanea.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου